هنوز اجماع اندکی در خصوص ماهیت و تعریف هویت سازمانی وجود دارد. فرض اساسی این است که هر موجودیتی دارای یک هدف است که آن موجودیت را تعریف کرده و واقعیت آن را نمایان می سازد(وی و همکاران، ۲۰۰۷).
هویت سازمانی شامل آن دسته از ویژگی هایی هستند که سازمان را منحصر به فرد توصیف می نمایند و در طول زمان از ثبات نسبی برخوردارند. هویت سازمان عبارت از تلاش برای پاسخ دادن به این پرسش است که ما به عنوان سازمان که هستیم؟(پوسا، ۲۰۰۶). شناخت هویت سازمانی و تلاش جهت توسعه و تقویت آن برای مدیران مهم است؛ زیر ا هویت یابی افراد با سازمان سبب کاهش میزان ترک خدمت کارکنان می شود، رفتارهای موافق و همسو با اهداف سازمان را افزایش می دهد و درنهایت موجب تحقق اهداف سازمان می شود.
بسیاری از نظریه پردازان به بررسی اثرات سازمانی هویت سازمانی پرداخته اند. بسیاری از نظریات گویای تاثیرپذیری هویت سازمانی از عواملی نطیر رفتار رهبر، اخلاق سازمانی و معنویت سازمانی است (رحیم نیا و همکاران،۱۳۹۰)، در این بین عامل معنویت سازمانی برجسته است. بدین منظور در سالهای اخیر، جایگاه معنویت در سازمانها به طور فزاینده ای از سوی مدیران، سرپرستان، کارکنان و محققان به عنوان یک ضرورت برای تعاملات سازمانها با کارکنان، مشتریان و جامعه مورد توجه قرار گرفته است (لواسانی و همکاران ، ۱۳۸۷). قلمرو مدیریت و سازمان، چه به لحاظ نظری و چه به لحاظ عملی، اخیراً تحت تأثیر نیرویی قدرتمند تحت عنوان معنویت قرارگرفته که اگر به درستی اداره و هدایت شود، به نظر می رسد ظرفیت لازم برای منجر شدن به ژرفترین تشریک مساعی، نه تنها در زمینه های حرفه ای، بلکه برای بروز انسانیت تمام عیار را دارا باشد(نی آل[۷۷]،۱۹۹۷).
معنویت در سازمان قاعده ی نوپایی است که می تواند نیرویی قدرتمند و ژرف را برای زندگی افراد به ارمغان آورد. این نیروی قدرتمند زمانی حاصل خواهد شد که زندگی کاری با زندگی معنوی کارکنان پیوند بخورد.با چنین نیرویی؛ کارکنان تقریباً با هزاران ساعت کاری، می توانند کاری لذّتبخش تر، متوازن تر و معنادارتر داشته باشند. یکپارچگی معنویت با زندگی کاری باعث میشود ، افراد رضایت بیشتری از کارشان داشته باشند و وقتی از محیط کار خود فارغ و به خانواده می پیوندند، به جای گریز از یکدیگر به یاری هم بشتابند. به دلیل این یکپارچگی و تلفیق، سازمانها با افرادی اخلاقی تر و مولدتر، ممکن است به سودآوری بیشتری دست یابند. افزون بر این،"معنویت در محیط کار می تواند برای سازمانها و اجتماع، انسانیت؛ سخت کوشی و مسئولیت را به ارمغان آورد” و این مهم ترین وظیفه ای است که جوامع کنونی در هزاره سوم با آن روبروست(گیبونز[۷۸]،۲۰۰۱).
اما در تجزیه و تحلیل سطوح معنویت در سازمان، سطوح ارائه شده توسط میلیام و همکارانش(۲۰۰۳) حائز اهمیت بیشتری است، زیرا با سه سطح رفتارسازمانی یعنی سطح فردی، گروهی و سازمانی پیوند برقرار می کند.
هر چند معنویت در سازمان، مفهوم فلسفی و فردی عمیقی به همراه دارد، با این وجود، تقریباً در تمام تعاریف ارائه شده توسط مراکز علمی و دانشگاهی، معنویت در بر گیرنده مفهومی از تمامیت، کمال، پیوستگی در محیط کار و ارزشهای عمیق در کار است. بنابراین، معنویت در سازمان در سطح فردی؛ تلاش برای یافتن معنا و هدف در زندگی کاری، در سطح گروهی؛ ارتباط قوی بین همکاران و افرادی که به نحوی در کار مشارکت دارند و در سطح سازمانی؛ هماهنگی بین اعتقادات و باورهای اصلی و ارزش های سازمان است.
فصل سوم
روش شناسی تحقیق
۳-۱- مقدمه
در این فصل به بررسی روش شناسی تحقیق که شامل قلمرو، روش تحقیق، جامعه آماری، نمونه آماری و روش نمونه گیری و روش گردآوری و تجزیه و تحلیل داده ها پرداخته می شود.
۳-۲- قلمرو تحقیق (موضوعی،زمانی،مکانی)
۳-۱-۱- قلمرو موضوعی
قلمرو این تحقیق از لحاظ موضوعی عبارت است ” بررسی رابطه معنویت سازمانی با هویت سازمانی ” که در قلمرو مدیریت رفتار سازمانی قرار می گیرد.
۳-۱-۲- قلمرو زمانی
قلمرو زمانی این تحقیق سال ۱۳۹۳ می باشد.
۳-۱-۳- قلمرو مکانی
قلمرو مکانی این تحقیق کتابخانه های عمومی استان اردبیل می باشد.
۳-۲- روش انجام تحقیق
این پژوهش بر حسب اهدافی که دنبال میکند، از نوع کاربردی است زیرا یافتههایی که در زمینه معنویت سازمانی و هویت سازمانی حاصل میشود، میتواند در کتابخانه ها و سایر سازمان های فرهنگی مورد بهرهبرداری قرار گیرد.روابطی که بین متغیرها در جامعه مورد مطالعه به دست میآید، مبنای توصیه و پیشنهادهایی برای نهاد کتابخانه ها است که میتواند در جهت ارتقاء معنویت و هویت سازمانی خود مورد استفاده قرار گیرد، لذا از این جهت نیز این پژوهش«کاربردی»است.
در تحقیقات علمی انتخاب روش متناسب با ماهیت تحقیق اهمیت زیادی دارد . زیرا برای انجام هر تحقیق روش خاصی مناسب است بنابراین بایستی در انتخاب روش تحقیق نهایت دقت را بعمل آورد. روش پژوهش حاضر توصیفی و از نوع همبستگی است که به روش میدانی انجام می گیرد. که به نظر می رسد روشی مناسب برای انجام تحقیقات از این دست می باشد.
از نظر ماهیت و روش گردآوری دادهها و پاسخ به سؤالات مربوط، این پژوهش توصیفی (غیرآزمایشی) از نوع میدانی و همبستگی از نوع پیشبینی است. در این تحقیق از هر دو روش کتابخانهای و میدانی برای جمعآوری اطلاعات استفاده شده است.به عبارت دقیقتر برای تکمیل مبانی تئوریک و پیشینه تحقیق از روش کتابخانهای و برای گردآوری سایر اطلاعات مورد نیاز در ارتباط با معنویت و هویت سازمانی از روش میدانی و با بهره گرفتن از ابزار پرسشنامه جمع آوری شده است.
بر اساس اطلاعات به دست آمده ازیک نمونه با مستندات آماری و با بهره گرفتن از آمار استنباطی روابط فیمابین به جامعه آماری تعمیم داده خواهد شد.
واحد تحلیل[۷۹] در این پژوهش « افراد » و مشخصاً « کارکنان کتابخانه های عمومی استان اردبیل » می باشد.
۳-۳-جامعه آماری
جامعه آماری این تحقیق را کلیه کارکنان کتابخانه های عمومی استان اردبیل در سال ۱۳۹۳ تشکیل می دهند. پس از استعلام از اداره کل کتابخانه های عمومی استان اردبیل مشخص گردید که ۶۴ کتابخانه در استان اردبیل دایر بوده همراه با کارکنان اداره کل کتابخانه های استان به تعداد ۲۴۰ نفر در این مراکز به عنوان کارمند پیمانی مشغول به کار می باشند.در جدول زیر مشخصات کتابخانه های عمومی استان اردبیل، تعداد کارکنان به تفکیک جنسیت و تعداد کارمندان آورده شده است.
جدول ۳-۱- جامعه آماری تحقیق
کتابخانه های عمومی استان اردبیل | تعداد کارمندان به تفکیک جنسیت | ||
مرد | زن | جمع | |
اداره کل | ۲۵ | ۳ | ۲۸ |
اردبیل | ۵۰ | ۴۰ | ۹۰ |