مالکان و مدیران کسب و کارهای شرکتی
و از دیدگاهی دیگر خوداشتغالان دو دسته اند: بدون کارمند و با کارمند. برخی معتقدند که زنان که در آمار ملی، کارگران خانوادگی بدون دستمزد در نظر گرفته می شوند باید به عنوان همتایان مردان خوداشتغال شناخه شوند (مارشال، ۱۹۹۹ به نقل از شعبانعلی فمی و همکاران).
در پژوهش دیگری که با نام نقش زنان در توسعه کسب و کار این نوید را می دهد که سهم زنان در کسب و کارهای خصوصی به سرعت در حال افزایش است. برای مثال در امریکا از سال ۱۹۹۰ تا ۱۹۹۸ حدود ۱/۹ میلیون کار توسط زنان اداره شده که ۵/۲۷ میلیون نفر را به کار گرفته و ۶/۳ تریلیون دلار در اقتصاد امریکا سهم داشته است. طبق آمار سال ۱۳۷۵ در کشور ما ۱/۱۲ درصد زنان ده ساله و بالاتر کشور از نظر اقتصادی فعال بوده اند که بیشترین فعالیت آنان در بخش خدمات معادل ۸/۵۴ درصد و حدود ۷/۱۶ درصد در بخش صنعت ساخت ثبت شده است اکثر شاغلان زن، حقوق بگیر بوده و ۹/۰ درصد آنان کارفرما می باشد. خوداشتغالی و کارآفرینی زنان از ابعاد زیر نتایج قابل توجهی دارد.

الف- بعد فردی: بررسی ها نشان می دهد که بین توانایی های شخصیتی از قبیل اعتماد به نفس و پنداشت از خود با اشتغال زنان رابطه وجود دارد. بنابراطلاعات جمعیت شناختی میان تعداد فرزند و اشتغال زنان رابطه معکوس وجود دارد. هم چنین زنان مجرد از آزادی عمل بیشتری برای اشتغال برخوردارند و زنان تحصیل کرده به شاغل بیشتر و بالاتری دست می یابند.
ب- بعد اجتماعی : هنجارهای رایج در زمینه تقسیم کار بر اشتغال زنان تاثیر می گذارد و همچنین شرایط و محیط اجتماعی مانند امنیت، تاثیر ژرفی بر حضور فعال زنان در عرصه های اقتصادی دارد.
ج- بعد فرهنگی: در این بعد، کمبود آگاهی زنان نسبت به حقوق فردی، خانوادگی، اجتماعی و حرفه ای خود، نگرش جنسیتی جامعه نسبت به زنان و فرهنگ اقتدارگرا و مردسالار بر اشتغال زنان تاثیر معنی دار دارد.
د- بعد اقتصادی: شرایط اقتصادی حاکم بر جامعه، قوانین کار و مقررات و قوانین دستیابی به منابع اقتصادی نیز بر اشتغال زنان تاثیر می گذارد (مرکز کارآفرینی دانشگاه امیرکبیر، ۱۳۸۴).
(۳۰-۲)بنگاه ،کارآفرینی و کسب و کار کوچک
واژه های بنگاه^[۹۵]، کارآفرینی^[۹۶] و کسب و کار کوچک^[۹۷] اغلب در زمینه آموزشی و شکل گیری کسب و کارهای کوچک استفاده می شوند. برخی کشورهای خاص، برای استفاده از واژه ها در موقعیت های خاص ترجیحاتی دارند. مثلاً کارآفرینی بیشتر در ایالات متحده آمریکا و کانادا رایج است، در حالی که بنگاه اغلب در انگلستان و استرالیا استفاده می شود.
از آن جایی که این واژه ها اغلب به جای یکدیگر به کار می روند، درباره معنی دقیق آن ها ابهاماتی وجود دارد.هنگامی که واژه کسب و کار کوچک هم وارد بحث شود این عناوین بیشتر گیج کننده می شوند. گیب^[۹۸](۱۹۸۷) ویژگی های خاص بنگاه را با مهارت های نشان داده شده توسط عاملان موفق مرتبط می داند. کاتز^[۹۹] (۲۰۰۸) معتقد است که کسب و کار کوچک یک زیربخش۶ کارآفرینی است، در حالی که برخی دیگر معتقدند که کسب و کار کوچک بخشی جدایی ناپذیر از کارآفرینی است.
(۳۱-۲)آموزش کارآفرینی
آموزش از دیدگاه های مختلف تقسیم بندی می شود که در ذیل رابطه آموزش و تشکیل سرمایه انسانی بیان می شود.
(۱-۳۱-۲)آموزش رسمی :شامل آن بخش از نظام آموزشی است که از کودکستان آغاز می شود و تا آموزش عالی ادامه می یابد این نوع آموزش سازمان یافته و دارای ساختاری مشخص است دوره های رایج در نظام های آموزشی مانند ابتدایی، متوسطه و عالی در این تقسیم بندی جای می گیرد.
(۲-۳۱-۲)آموزش غیررسمی یا ضمن کار : آموزش غیررسمی به هرنوع فعالیت آموزشی گفته می شود که سازمان یافته است ولی در خارج از نظام آموزش رسمی تحقق می پذیرد.مانند دوره های آموزش و کارآموزی کوتاه مدت در زمینه های گوناگون مانند سوادآموزی،تعاون،بهداشت، فنی و حرفه ای و… آموزش های رسمی و غیررسمی مکمل یکدیگرند.
(۳-۳۱-۲)آموزش آزاد : این آموزش مبتنی بر انگیزه های فردی و خصوصی است و جنبه داوطلبی دارد هدف از این آموزش،بالابردن سطح عمومی اطلاعات، دانش ومهارت های گوناگون مردم است.
(۴-۳۱-۲)آموزش عمومی: نوعی آموزش است که اطلاعات افراد را برای کارهای عمومی آماده می سازد.
(۵-۳۱-۲)آموزش تخصصی : آموزش تخصصی نوع سرمایه گذاری در ظرفیت نیروی کار به حساب می آید افراد مشاغل و حرفه های تخصصی را یاد می گیرند و در شغل خاصی که برای آن آموزش دیده اند باقی می مانند. این آموزش در چارچوب آموزش رسمی قرار می گیرد( پوریان، ۱۳۸۳).
(۳۲-۲)سهم آموزش در ایجاد اشتغال
در موضوع سهم آموزش در ایجاد فرصت های شغلی، ابتدا باید ارتباط بین آموزش و اشتغال را مورد بررسی قرار داد. رابطه آموزش و اشتغال همواره از دو جهت بررسی شده است از جهت کمیت و چگونگی در مورد نخست، بخش آموزش همواره با پیش بینی های خود، تعداد نیروهای انسانی موردنیاز بخش های مختلف را برآورد و خود را برای تامین نیازهای آینده این بخش ها آماده کرده است. در این مورد فهرست نیاز بخش های صنعت، کشاورزی، خدمات در اختیار مسولان بخش آموزش قرار داده شد و دست اندرکاران برنامه ریزی های آموزشی، به تربیت نیروی متخصص و کاردان فنی اقدام می کنند از جهت چگونگی یا کیفیت بر تربیت متخصصیانی تاکید شده که بتوانند با دانش بالا در کار خود منشا اثر باشند (ماهنامه تدبیر، ۱۳۸۳ به نقل از جهانگیری، ۱۳۸۸).
اگر چگونگی مهارت های نیروی انسانی یکی از شاخص های مهم به کارگیری افراد به حساب آید،بی گمان افراد آموزش دیده در کسب فرصت های شغلی ایجاد شده در جامعه سهم بیشتری به خود اختصاص خواهند داد نتایج تحقیقات حاکی از بهره وری نیروی کار آموزش دیده در محیط کار بوده است. مطالعات یونسکو در سال ۱۹۹۰ نشان داده که اختلال عمومی در بازار نیروی انسانی دانش آموخته بیشتر از افزایش عرضه این نیرو است لیکن جنبه تقاضا برای نیروی انسانی نیز باید در نظر گرفته شود.
اثر دیگر آموزش در ایجاد اشتغال، در زمینه آموزش فناوری های جدید نمود می یابد. نتایج مطالعات نشان داده است که فناوری جدید از سویی موجب از بین رفتن شغل قدیمی و از سوی دیگر باعث ایجاد مشاغل جدید و کم شدن ساعات کار شده است فناوری هم چنین موجب گسترش بازارها و فرصت های سرمایه گذاری جدید در صنایع دیگر شده است.
سازمان جهانی کار برنامه های درسی و مهارت آموزی را جزو سایت های پویای بازار کار می داند و در مقابل، اقداماتی مانند اصلاح نظام دستمزدهای زمان بیکاری، پرداخت یارانه به دریافت کنندگان دستمزدهای پایین و بخشودگی های مالیاتی را در شمار سیاست های غیرپویای بازار کار به حساب می آورد.
محاسبات شولتز^[۱۰۰] درباره سرمایه گذاری روی انسانها ازراه آموزش و پژوهش نشان داده که همه سرمایه گذاری هایی که در بخش کشاورزی امریکا در زمینه آموزش و پژوهش انجام شده در زمانی کمتر از یک دهه، به ازای هر یک دلار سرمایه گذاری بازدهی محصولات را به بیش از ۷ دلار افزایش داده است نمونه هایی از این دست، همه نشانگر تاثیر آموزش در رشد اقتصادی دولت ها و به دنبال آن ایجاد اشتغال در کشورها بوده است (نشریه اطلاعات سیاسی و اقتصادی، ۱۳۸۰ به نقل از شعبانعلی قمی، ۱۳۸۶).
(۳۳-۲)گزینه اشتغال زایی دانش آموختگان
دانش آموختگان دانشگاه ها و مدارس گزینه های زیر را برای اشتغال پیش رو دارند که در نمودار درخت تصمیم شغلی نیز منعکس است.
دانش آموخته دارای مدرک
ادامه تحصیل
استخدام درشرکت یا سازمان
ایجاد کسب و کار
خویش فرما
استخدام در شرکت یا سازمان
ایجاد کسب و کار
ایجاد کسب و کار
نمودار ۴-۲ )درخت تصمیم گیری شغل (احمدپور داریانی و عزیزی، ۱۳۸۳).
به طور کلی با روشن شدن نقش خوداشتغالی در اقتصاد کشورها، به ویژه از دیدگاه اشتغال و سهمی که در توسعه دارند روز به روز بیشتر شناخته می شود و این بنگاه های کوچک نیاز به دو نوع حمایت آموزشی دارند. نیاز به کمک های فنی و حرفه ای است که به واسطه آن، توان عملیاتی خود را افزایش می دهند گروه دوم از حمایت ها، ارائه خدمات آموزشی و مدیریتی به منابع انسانی آنهاست که می تواند بهره وری آنها را افزایش دهد که به تبع خود، افزایش سوددهی آنها را نیز به همراه خواهد داشت (صادق فر، ۱۳۸۸).
جهانگیری در پژوهشی به ازای هر یک هزار دلار درآمد ناخالص ملی، کشورها به شرح جدول ذیل انرژی مصرف می کند.

جدول(۴-۲)جهانگیری(۱۳۸۸،ص۱۲۶)